“Bugünlerde birisi bir filmde sigara içiyorsa, ya psikopattır ya da Avrupalı”
Büyük bir sigara üreticisi şirketin sözcülüğünü yapan ve lobi faaliyetlerini yürüten bir adamın bir yandan da oğluna rol modeli olma çabasının hikâyesi.
Jason Reitman’ın ilk uzun metrajlı filmi. Bu çalışması ile yakaladığı başarısını daha sonra “Juno” ve “Up in the Air” adlı filmlerle de sürdüren Reitman’ın bu filmi uzun bir süredir insanlığın nerede ise bir numaralı düşmanı ilan edilmiş olan sigarayı üreten bir şirket için çalışan bir adamı anlatan ve bu adamın sözcülük konumuna da gayet uygun bir şekilde bol konuşmalı ve diyaloglarından da sık sık güç alan ama görselliği de ihmal etmeyen bir çalışma.
Kendi ifadesi ile hayatını günde 1200 insanı öldüren bir kurumu savunarak kazananan ve Aaron Eckhart tarafından oldukça başarılı bir biçimde canlandırılan adamın yaptığı iş karşısında film herhangi bir taraf tutmayan bir tavır takınmış görünüyor. Üç çağdaş ölüm aracının (sigara, alkol ve silah) lobi faaliyetlerini yürüten üç kişinin sık sık buluşmasını gösteren ve tam bir satir havasını taşıyan sahneler bile seyirciye bu sahnelerin taşıdığı mizah duygusu, karakterlerin sinik ve umursamaz tavırlarının çarpıcılığı ve elbette diyalogları nedeni ile bir eleştiriden çok tarafsız bir sergilemenin, ama komik bi sergilemenin, izlerini taşıyor. Benzer şekilde adamın oğlu ile birlikte olduğu tüm sahneler veya sigaranın zararlarının tartışıldığı bir televizyon programını gösteren bölümde film derdinin asıl derdinin sigara olmadığını, odaklandığı konunun bireylerin yaptıkları seçimlerin etikliği veya bu seçimlerin savunulurlabiliği olduğunu vurguluyor sürekli. Tüm bunlar da başta sıkı bir giriş ile, ki bunda sigara paketlerini temel alan açılış jeneriğinin yaratıcısı Gareth Smith’in ciddi bir payı var, sonrasında ise zaman zaman sit-com’a kayan bir anlatım ve bunu biraz fazla süslemiş görünen şık bir ambalaj içinde getirilince karşımıza ortaya çıkan da eğlenceli, dinamik ama kalıcı bir gücün eksikliğini taşıyan bir film olmuş.
Hikâyenin odağındaki sektör, sigara tüketimini artırmak için ünlü oyuncuların ödenecek sponsorluk bedeline bağlı olarak sigara içeceği sinema filmlerine yatırım yapan, halka ilişkiler faaliyeti olarak gençleri sigaradan uzak tutma programları hazırlayan ama öte yandan bu programların gençleri sigaradan çok da soğutmamasına özen gösteren veya kahramanımızın oğlunun okulundaki sunumunda yaptığı gibi sigara içme kararının ebevenlerden bağımsız alınması gereken bir “özgürlük” seçimi olduğunu vurgulamaktan imtina etmeyen bir endüstri ve filmin bu bağlamda doğrudan sigara aleyhtarı olmak gibi bir kolaycılığa kaymamasını takdir etmek gerek. Evet film bu sıraladığım ve daha başka bir çok örneği getiriyor karşımıza sigara lobilerinin faaliyetleri olarak ama asıl derdi sigaranın kendisi değil yukarıda da belirttiğim gibi. Üç farklı sektörün lobicisi arasındaki “kim daha çok öldürüyor” tartışmasında olduğu gibi hikâye asıl olarak politik doğruculuktan etik seçimlerimize pek çok hassas noktayı “hayatını kazanmak için ne yapıyorsun” gibi basit ama önemli bir soru etrafında anlatmayı deniyor ve başarıyor.
Film bir yandan da yeterince güçlü değil ve bunun da birkaç nedeni var. Menejerlik şirketinin çalışanları üzerinden gösterilen yuppilik ve burada geçen sahneler kendi başına bakıldığında çok başarılı ve komik ama öte yandan belki kahramanımızın kendi yaptığı işi sorgulaması için eklenmiş olan bu bölümler filmin bütünü ile yeterince entegre olamamış görünüyor. Filmi ayakta tutan temel unsurlardan biri olan dinamikliğinin biraz düşer gibi olduğu kimi anlar da filmi zayıflatıyor şüphesiz.
Jason Reitman’ın bu esprili, şık ve kelimelerin gücünün söyleyenine de ne kadar bağlı olduğunu gösteren filmini görmekte yarar var. Eeckhart’ın filmin atmoferine çok yakışan oyunu ve hikâye boyunca duyduğumuz zeki diyaloglar bile yeterli bu kararı vermek için. Evet, ölüm tacirleri bize teşekkür ediyor!
(“Sigara İçtiğiniz İçin Teşekkürler”)