“Sıradan bir adam olduğumu biliyorum ama etrafıma bakınca bir dev falan da görmüyorum”
Ünlü İtalyan siyasetçi Giulio Andreotti’nin kariyerinin zirvede olduğu dönemdeki hikâyesi.
Film “biri hakkında iyi bir şey söyleyemiyorsan hiçbir şey söyleme” diye başlıyor ama bu sözün tam tersi ile ne anlıyorsanız hepsini yapıyor. Anlatım tarzı, senaryo, diyaloglar ve Toni Servillo’nun olağanüstü oyunculuğunun tümü bir politik canavara, bir şeytana işaret ediyor.
Halen hayatta olan ve İtalyan siyaset hayatının yıllardır temel figürlerinden biri olan Andreotti’yi anlatan film ödüllere boğulmuş bir çalışma ve filmi anlattıkları ve bunları nasıl anlattığı başlıkları altında iki farklı şekilde okumak mümkün.
Üç kez başbakan olan ve adı sıklıkla İtalyan politik tarihinin vazgeçilmez kelimeleri olan Mafya, P2 mason locası, skandallar, Vatikan, cinayetler, intiharlar, koalisyon ve derin devlet ile birlikte anılan ama tüm soruşturmalardan, yargılamalardan bir şekilde sıyrılan inanılmaz bir politik figür karşımızdaki. Bence bugün İtalyan siyasetine tüm hoyratlığı, skandalları ve gaflarına rağmen hala baskın bir şekilde hâkim olan Berlusconi’nin yolunu açacak şekilde İtalyan halkının politikadan ve politikacılardan umudunu da kesmesine yol açan unsurlardan biri. Hem dostları hem rakipleri hakkında tuttuğu geniş arşivi ile sürekli ipleri elinde tutan bir kişi Andreotti. Film bu insanı ve İtalyan politik dünyasını geniş bir karakter grubu ile ele alıyor ve o dünyadaki tüm yozlaşmaları önümüze ve oldukça çarpıcı bir sinema ile dile getiriyor.
Kısa tek çekimlerin, kısa sahnelerin ve altı çizilen bir vurgunun hakim olduğu film oldukça etkileyici bölümler içeriyor; koruma ordusu eşliğinde çıkılan yürüyüş, hükümetin kuruluşunu kutlama bölümü, cumhurbaşkanı seçimi gibi. Kamera hemen her zaman çarpıcı açılara sahip ve havada yavaşça süzülerek zumluyor, açı değiştiriyor. Görselliğin ve ses efektlerinin ön planda olduğu, paralel kurgu ile anlatılan ve etkilenmemenizin imkânsız olduğu cinayet/suikast sahneleri ile sürekli üzerinize gelen bir film karşımızdaki. “Çekingen” itirazım da tam bu noktaya. Toplum ve değerleri adına bu derece ciddi bir konunun sanki yüzlerce tanıtım fragmanından oluşan bir anlatım tarzını tercih etmesi ne derece doğru? Sonuç gerçekten çarpıcı ama politik veya sosyal duyarlılığı fazla olmayan bir izleyici için tüm bu karikatüre varan tiplemeler ile anlatılan, sinemanın bence taşıması gereken sosyal yanı ve politik duruşu ile ne kadar uyumlu? Görselliğin diğer hemen tüm öğeleri ezdiği günümüz toplumunda Francesco Rosi tarzı bir “sol bir duruş ve klasik hikâye anlatımı” ile ne kadar etkili olunabileceği de ayrı bir tartışma konusu ve işte bu nedenle itirazım için çekingen kelimesini kullanıyorum.
Andreotti’yi canlandıran Toni Servillo’nun ağır bir makyaj altında olmasına rağmen ve filmin odak noktası iken tüm film boyunca nerede ise hiçbir mimiğe başvurmadan bu derece etkileyici olması gerçekten alkışı hak ediyor. Andreotti’nin gerçekten söylediklerini sık sık filme yerleştiren ve bu kapsamda sinefillerin etkili sinema cümleleri başlığı altında arşivleyeceği “Rahipler oy verir, Tanrı oy vermez” veya “Tesadüflere inanmam. Tanrı’nın iradesine inanırım” benzeri cümleler de içeren bu film tüm diğer yargıların ötesinde gerçekten etkileyici.
Hâkim güçlerin kendi ifadesi ile teokratik bir imparatorluğu anlatan film bu imparatorluğun oluşumunu veya bu oluşumla nasıl mücadele edilebileceğine değil, imparatorluğun yıkıcı gücüne odaklanıyor ve bu güçten yola çıkarak da kendi etkileyiciliğine ulaşıyor. Konunun ideolojik bir tasvirini sinemada örnekleri daha önce verilmiş başka filmlere bırakın ama bu film kendi başına kesinlikle seyre değer bir sinemasal tecrübe.
(“Il divo – La Spettacolare Vita di Giulio Andreotti”)