İki Hintli fizikçi, Partha Ghose ve Dipankar Home’nin birlikte yazdıkları bir popüler bilim kitabı. İlk kez 1990 yılında yayımlanan kitap bilimle amatör olarak ilgilenenler ile gençlere yönelik olarak yazılmış bir eser. Kitaba bir önsöz hazırlayan İngiliz fizikçi Paul Davies eserin en faydalı yönünü “… bizi dünya hakkında daha yaratıcı bir biçimde düşünmeye teşvik etmesi” olarak açıklıyor ve kitap yine Davies’in vurguladığı gibi bilimin günlük hayatımızdaki yerini (sıradan insanların çoğunlukla hiç de fark etmediği yerini) hatırlatıyor merak uyandırıcı ve eğlenceli içeriği ile. Hintli sanatçı Suparno Chaudhuri’in hemen her başlık için bir illüstrasyon hazırladığı kitap yazarlarının da önsözde belirttiği hedefe kesinlikle ulaşıyor ve günlük hayattaki belki de hiç sorgulamadığımız ve alıştığımız olgular ve tecrübelerin arkasındaki bilimsel “sır”ları aktarıyor bize.
Ünlü bilim adamlarının sözleri ile süslenen kitap üç ana bölümden oluşuyor: Birinci bölümde okuyucuya günlük hayatlarında kendilerin de deneyimledikleri veya deneyimleyebilecekleri çeşitli durumlarla ilgili sorular (bilimsel bilmeceler, yazarların tanımı ile söylersek) soruluyor ve cevaplarını düşünmeleri isteniyor. Bu soruların (bilmecelerin) cevaplarına üçüncü bölümde yer veriyor yazarlar ve bunu yaparken de amatör bilim meraklılarının anlayacağı bir dil kullanmaya özen gösteriyorlar. Tam da bu nedenle kitabın tümü rahatça okunabiliyor ve bilimsel terimlere hiç aşina olmayanları bile kendisine çekebilecek bir dile sahip oluyor eser. Birinci bölümdeki sorular ve üçüncü bölümdeki cevaplar çeşitli alt başlıklarda toplanmışlar: “Mutfaktaki Fizik”, “Günlük Hayatta”, “Oyun Zamanı”, “Ak Akışkan, Ak”, “Avucun Ortasındaki Delik”, “Gerçek ve Kurgu – Filmlerde ve Kitaplarda” ve “Doğanın Gizleri”. Bölüm adlarının da çağrıştıracağı gibi birbirinden farklı konularda eğlenceli sorular ve cevaplar yer alıyor bu bölümlerde. Uzak radyo istasyonlarının yayınlarının neden geceleri gündüzlere göre daha net bir şekilde dinlenebildiği, karatahtaya yazı yazarken tebeşirin hangi durumda ve neden sinir bozucu bir ses çıkardığı, bisikletçilerin ve kısa mesafe koşucularının neden çok dar kıyafetler giydikleri, kavanozdan yavaşça dökülmekte olan balın yolu bir bıçakla kesildiğinde neden balın bıçağın üst tarafında kalan kısmının yukarı doğru çekilip kavanoza geri döndüğü, televizyona “hım”ladığımızda (ağzımız kapalıyen “m” sesi çıkardığımızda) neden ekranda yatay çizgiler oluştuğu ve bu çizgileri de neden sadece hımlayan kişinin görebildiği, H.G. Wells’in ünlü eseri “The Invisible Man – Görünmez Adam”da karakterinin görünmezliğini açıklarken yaptığı bilimsel yanlış, yağmurun neden boşalmak yerine damla damla yağdığı gibi birbirinden farklı soruların açıklamaları var bu bölümlerde.
Soruların bazıları ise kitabın yazıldığı tarihe kadar çeşitli açıklamalar getirilmiş olsa da bu açıklamaların henüz kesin olarak kanıtlanamadığı konular hakkında. Örneğin “çayın tadının, sütün çaya eklenmesi veya sütün üzerine çay koyulması durumlarında neden farklı olduğu” sorusuna çeşitli cevaplar veriliyor ama hangi cevabın doğru olduğunun henüz bilinmediğini belirtiyor yazarlar. Kitabın ikinci bölümünde (“Biraz Kafa Patlatın”) yine sorular yer alıyor ama bu kez açıklama okurdan bekleniyor ve yazarlar sadece açıklamaya yardımcı olarak noktaları belirtiyorlar. Bahçe sulamak için kullanılan hortumların su tazyikli olduğunda neden bir sağa bir sola doğru kıvrandıkları ve bunu yaparken neden ırmaklar gibi hareket ettikleri gibi sorular var okuyucunun kafa patlatması istenen bu bölümde.
TÜBİTAK’ın “Popüler Bilim Kitapları” serisinden çıkan kitap, eğlenceli içeriği ile gündelik hayatımızda tanık olduklarımıza ve etrafımıza daha meraklı gözlerle bakmamızı sağlayan bir eser ve daha aydınlık bir dünya ve hayat anlayışına ve buna ulaşmada bilimin önemine inanan herkesin zevkle okuyacağı bir çalışma. Bilimin gözlem ve soruların ürünü olduğunu da hatırlamak için okunması gereken bir kitap bu.
(“Riddles in Your Teacup: 100 Science Puzzles from Everyday Life”)