“Devam etmemin nedeni başlama nedenim ile aynı: Rol yapmanın güzelliği”
Oscar adında bir adamın gün batımından gün doğumuna kadar gittiği “randevu”larda oynadığı “rol”lerin hikâyesi.
Bugüne kadar sadece beş uzun metrajlı film çeken, bir uzun metrajlı filmin de bir bölümünü yöneten Fransız Leos Carax’ın şimdilik son uzun konulu filmi. Seyrek aralıklarla çalışan bir isim Carax ve her yapıtı mutlaka belli bir ilgiyi üzerinde toplamayı başarmış bugüne kadar. Dokuz dalda aday olduğu César ödüllerinin hiçbirini kazanamayan, Altın Palmiye için de yarışan bu filminin içeriği ve ne anlattığı ile ilgili spekülasyonları özellikle teşvik eder görünen yapısı standart yapıtlara alışkın olanlar için filmi belki zorlayıcı kategorisine koyabilir ama görsel zenginliği bu seyirci için de filmi ilginç kılmaya aday. Bir rüya sahnesi ile açılan film sürrealist bir havada ilerliyor ve her bir randevusu için farklı bir kılığa giren Denis Lavant’in oyunu, kesinlikle çok etkileyici olan set tasarımları, görüntü ve makyaj çalışması ve kurgusu, merak ettirmeyi başaran ama cevaplamaktan kaçınan senaryosu ve Carax’ın yaratıcılığı ile kesinlikle ilgiyi hak ediyor. Son dönem sinemasının en ilginç ve farklı filmlerinden biri olan bu çalışmanın kadrosunda yer alan Kylie Minogue, Michel Piccoli ve Eva Mendes gibi isimler de ayrıca bir cazibe kaynağı kuşkusuz.
Kahramanımızı randevularına götüren limuzinin şoförünü Edith Scob oynuyor ve filmin Georges Franju’nun sinemasına ve özellikle onun “Les Yeux Sans Visage – Yüzü Olmayan Gözler” filmine kimi göndermelerinin de en temel araçlarından biri oluyor. Scob 1960 yapımı filmin büyük bir kısmında yüzünü tamamen kapatan bir maske ile oyunuyordu ve bu filmde de bir sahnede aynı maskeyi yüzüne geçiriyor örneğin. Peki, ne anlatıyor bu film? İşte bunun cevabı her seyredene göre değişecektir büyük ihtimalle. Bir kadın şoförün kullandığı bir limuzinle gün batımından şafak zamanına kadar farklı randevulara giden ve her bir randevusunda farklı bir role bürünen bir adam var karşımızda. Kendisine bu rolleri oynaması için para veren birileri var; bu bir iş dolayısı ile. Hikâye ilerledikçe anlıyoruz ki bu işi yapan tek kişi de o değil ve başka kadın veya erkekler de onun randevularında karşımıza çıkıyor ve kendilerine düşen rolleri oynuyorlar. Kahramanız dilenen bir yaşlı kadından lateks kıyafetli tuhaf bir adama bir masal canavarından ölmekte olan yaşlı bir adama uzanan biribirinden hayli farklı roller üstleniyor ve Carax tüm bunları bize görsel oyunlar, göz alan renkler, bilgisayarla üretilmiş grafiksel çalışmalar vs . ile karşı konulmaz bir görsel çekicilik ile anlatıyor. Öyle ki zaman zaman gerçekten de filmin “ne anlattığı”nı çok da düşünmeyebilirsiniz bu görsel zenginlik karşısında kaldığınız için.
Her biri farklı bir “hikâye” anlatan randevular bize dramatik, trajik ve hatta erotik anlar (lateks kıyafetler içinde bir kadınla erkeğin seks sahnesi örneğin, sinemanın en erotik anlarından biri olsa gerek) sergilerken çarpıcı kimi sahneler getiriyorlar önümüze. Dekolte kıyafetli bir kadının bu kıyafetinin kara çarşafa çevrilmesi, Kylie Minoge’un bir klasik müzikal estetiği ile çeklimiş bir sahnede şarkı söylemesi ve kendine düşen “rolü” oynaması, katilin ve kurbanının fiziksel olarak aynılaşması veya sayıları gittikçe artan bir müzisyen grubunun enstrümanlarını çalması gibi bölümler Carax’ın yaratıcılığının sınırı olmadığını gösteriyor bize. Kameraların artık görülmeyecek kadar küçüldüğü, insanların mezar taşlarının üzerinde kişisel internet sayfalarının adreslerinin yer aldığı bir dünya bu ve film bize zamanla ilgili herhangi bir bilgi vermiyor. Mekanlar ve kıyafetler günümüzdekiler ile aynı görünse de “farklı” bir zamanda olduğumuzu anlıyoruz ve bu zamanın içeriği konusunda bir ipucu vermiyor bize film.
Görsel zenginliğin tüm görkemine karşın hikâyeyi ezmemesi önemli ve tam da bu noktada peki, hikâye ne diye sormak gerekiyor ama bunu sorarken tüm o tuhaflıkların, “anlamsızlıkların” ve soru işaretlerinin garip bir güzellik oluşturarak, adlandırması zor bir bütünlük yaratmayı başardığını hiç atlamamak gerekiyor. Açılış sahnesinde, Carax’ın kendisinin oynadığı bir adam uyanıyor, yatağından kalkıyor ve ağaç dallarından oluşmuş gibi görünen bir duvardaki kapıyı parmağından uzayan bir anahtarla açarak bir sinema salonuna giriyor. Bu sahneyi, sanatçının eserleri ile farklı dünyaların kapısını açması olarak yorumlamak mümkün veya sinema salonundakilerin hiç kıpırdamıyor olmasını günümüz insanının karşı karşıya kaldığı “imaj” (görüntü anlamında) bombardımanı altındaki pasifliğine bir gönderme olarak yorumlayabiliriz ki bu yorum randevuları ayarlayanların ve bu randevularda oynanacak rolleri içeren senaryoları üreterek oyunculara verenlerin -diyaloglarda adı geçen, görünmeyecek kadar küçülen kameraları da düşünerek- gözetlemeye, gizlice seyretmeye vs. düşkün (günümüzde hayatı video kanallarında görüntü izlemekle geçen insanları düşünerek) kişiler olma ihtimali ile de desteklenebilir. Bir başka bakış açısı ile, içinde bulunduğu gerçek hayattan kaçan, gerçek kişiliğinden mutlu olmayan ve hep daha farklı bir hayatın özlemi içinde olan günümüz insanına bir gönderme de olabilir kahramanımız. “Gerçek” gerçeğin yerini “sanal” gerçeğe bıraktığı bir dünyayı anlatıyor ve eleştiriyor belki de Carax senaryosunu da kendisi yazdığı bu film ile.
Denis Lavant’ın karakterden karaktere geçerken trajik, korkutucu, tuhaf vs. tüm sıfatları hak eden bir oyun verdiği ve özellikle limuzin içinde eski rolünün makyajından arınırken yeni rolünün makyajını yaptığı sahnelerde yarattığı nedeni ve adı belirsiz hüzün duygusu ile çok başarılı olduğu film, çağdaş sinemanın görülmesi gerekli örneklerinden biri. Derdi her ne ise bunu bu denli farklı hikâye (her bir randevuya bir hikâye dersek) ile anlatması gerekir miydi diye düşünebiliriz ve gerçekten uzun metrajlı bir filme uygun mu filmin senaryosu diye sorabiliriz ama bu hususların hiçbiri filmi görmeye ve farklılığını/tuhaflığını tatmaya engel değil kesinlikle.
(“Kutsal Motorlar”)