“Yakında burası Meksika’dan da sıcak olacak”
Arsa spekülasyonunda kullanmak için orduya ait parayı çalanlara karşı mücadele eden bir silahşörün hikâyesi.
İtalyan spagetti westernlerinin en çok bilinenlerinden biri. Gianfranco Parolini’nin (pek çok spagetti western filminde olduğu gibi bir Amerikalı takma adını, Frank Kramer’i kullanarak) çektiği film türün pek çok özelliğine nerede ise harfiyen uyan ve bu anlamda kalıpların dışına pek çıkmayan ve özellikle türün meraklılarınca keyifle seyredilebilecek bir çalışma. Aynı kahramanı anlatan ikinci ve üçüncüsü de çekilen film bugün bir üçlemenin ilk filmi olarak bilinse de aslında başta yapımcıların böyle bir düşüncesi yokmuş. Öyle ki bu filmde ve üçüncüsünde Lee Van Cleef’in üstlendiği rolü ikincisinde Yul Brynner canlandırırken ikinci filmdeki kahramanın adının ilk filmin gördüğü ilgi üzerine Sabata olarak değiştirildiğini düşünürsek, ilk filmin oluşturduğu ilgiyi gişeye yansıtmak isteyen yapımcıların yaklaşımı çok daha iyi anlaşılabilir. Bu ilk Sabata filminin sonraki iki filmden hem seyirci ilgisi açısından hem de sinemasal özellikleri bakımından daha fazla öne çıktığını da söyleyelim.
Tek kişilik ordu ifadesini rahatça hak eden Sabata film boyunca aralıksız savaşıyor ve elbette yüzlerce de ölü bırakıyor ardında. Çizgi roman estetiğine sık sık yaslanan filmde Sabata zaman zaman James Bond’u hatırlatırcasına her alet ile ve vücudunun her yerinden ateş ediyor dersek abartmış olmayız sanırım. Film boyunca banjo ile ateş etmekten fırlatılan bozuk para ile mekanizması çalıştırılan silahlara kadar gösterişli pek çok sahne geliyor karşımıza. Ritme eşlik eden yürüyen ayaklar, Sabata’nın çerçeve ve ayna ile yaptığı numaralar gibi türün olmazsa olmazları hikâye boyunca birbiri ardına sıralanıyor. Senaryo Sabata da dahil olmak üzere tüm karakterlerine karakterden çok tip olarak yaklaşıyor ve bundan da hiç gocunmuyor açıkçası ama ama örneğin Sabata’nın peşine düşürülen kiralık katillerden birinin “cadı” annesi gibi senaryoya hiçbir katkısı olmayan tiplemelerin filmde ne aradığını sorgulamamak da mümkün değil. Tüm bunlar bir yana hikâye hemen tüm spagetti westernlerde olduğu gibi elbette sosyal ve hatta ideolojik bir duruş da taşıyor.
Türün yaratıcılarının çoğu gibi bu filmin senaristleri de bu ideolojik duruşu hikâyeye taşımışlar ve üstelik bunu da hayli açık şekilde yapmışlar. Filmin kötü adamlarından biri köleliğin savunucusu Amerikalı Thomas Dew’ün eşitsizliğin toplumun temeli ve doğal olduğunu savunan kitabını okurken görüntüye geliyor örneğin. Zengin ve güçlü olanlarının istisnasız tümünün kötü karakterleri oluşturduğu filmde senaryo sermayenin, adaletin ve (sahte bir din adamı üzerinden de olsa) dinin kötülerin elinde olduğunu vurguluyor sürekli olarak. Hikâyenin odak noktası olan paranın yakında tren yolunun geçeceği bir arazinin satın alınması için kullanılacak olması tüm bu iktidar sahiplerinin ortak çıkarları için nasıl da halkın karşısında birleşebileceğini gösteriyor ve gerçek dünyamızda elbette ve maalesef olanaksız olanı, Sabata gibi bir bireyin kurtarıcılığını sergiliyor. Bu sessiz, yalnız ve becerikli silahşörün sıkça kullanılan zumlar ve bir spagetti westernin olmazsa olmazı gösterişli bir müzik eşliğinde anlatılan hikâyesi şüphesiz tam bir erkek filmi ve senaryodaki nerede ise tek kadın karakter ikinci bile değil üçüncü planda nerede ise ve zaten o da filmin kötü adamı tarafından ihanete uğruyor. Sabata’nın gerek bu filmde gerekse ikinci filmdeki yalnızlığına ve etrafındaki “sırnaşan” kadınlara rağmen tüm romantizmden uzak duruşuna da dikkat etmek gerek.
Filmin orijinal adı Türkçede kabaca “Hey dostum… işte bu Sabata ve senin işin bitti” anlamına geliyor ve hikâye tam da bunu anlatıyor. Sabata ile tanışan bir kötünün bırakın kötülüklerine devam etmesi hayatta kalması bile pek mümkün değil. İşte tam da bu nedenle ve filmin “politik” duruşunu da düşününce günümüz için de bir Sabata dilemekten başka çıkar yol görünmüyor bu zavallı hayatlarımızdan kurtuluş için.
(“Sabata” – “Sabata Vadiler Hâkimi”)