“Ne yaparsan yap ama oğlum uyandığında bir erkek olsun!”
Ekonomik kriz içindeki 1990 sonlarının Vietnam’ında fotoğrafçılık öğrencisi bir gencin ve arkadaşlarının hikâyesi.
Vietnamlı sinemacı Di Dang Phan’ın yazdığı ve yönettiği bir Vietnam, Fransa, Almanya ve Hollanda ortak yapımı. Ekonomik krizle boğuşan bir ülkede kendileri için bir gelecek inşa etmeye çalışan gençleri anlatan film hikâyesinden çok atmosferi ile ilgi çekmeye aday bir çalışma. Her biri bir şekilde ayakta kalmaya çalışan gençlerin hikâyesini eşcinsel öğeleri de ilave ederek karşımıza getiren film senaryosunun yeterince güçlü olmamasını, K’Linh Nguyen’in çok başarılı görüntüleri ve kötümser havasını ilgi çekici kılabilmesi ile affettiriyor çoğunlukla.
90’lı yılarda Vietnam hükümeti nüfus artışını yavaşlatmak amacı ile kendisini gönüllü olarak kısırlaştıran erkeklere para verme uygulaması başlatmış. Vazektomi yöntemi ile yapılan bu işlem, hikâyede iki ayrı işleve sahip: Bir yandan para kazanabilmek için gençlerin seçtiği yöntemlerin trajikliğini (hikâyedeki hali ile aynı zamanda traji-komikliğini) anlatmaya yarıyor, bir yandan da baş karakter olan Vu’nun cinsel eğilimi nedeni ile kendisi için “anlamlı” gördüğü ve onun doğası ile ilgili sıkıntısının bir aracı oluyor. Gençlerden biri gündüzleri bale derslerinde gördüğümüz, geceleri ise bir gece kulübünde erotik gösteriler yapan bir kadın; bir diğeri küçük uyuşturucu işleri ile para kazanmaya çalışan bir erkek. Tüm bu karakterler ve diğerleri (örneğin vazektomi ile kazandığı parayı sevgilisine, “hava atabilmesi” için cep telefonu almaya harcayan bir başkası, aldığı borcu ödeyemediği için bir çeteden dayak yiyen bir diğeri) Di Dang Phan’ın filminde bir hikâyenin parçası olmaktan çok, çeşitli tespitlerin öğeleri ve bir atmosferin parçaları olarak geliyorlar karşımıza. Böyle olunca da filmden geriye en çok kalan, yönetmenin görüntülere imza atan K’Linh Nguyen ile birlikte oluşturmayı başardığı çarpıcı atmosfer oluyor. Önemli bir kısmı kapalı mekanlarda geçen ve dış çekimleri de çoğunlukla geceleri gerçekleştirilen film, Saygon’un sıcak ve ıslak havasını çarpıcı bir biçimde sergiliyor ve bu havayı karanlık atmosferinin baş mimarı yapıyor. Karakterler bu atmosfer içinde hareket ederken, bir yandan düzenli olarak bir çıkışsızlık duygusunu yansıtıyorlar bize ama bir yandan da başarılı mizansen sayesinde zaman zaman nefes alma anlarını yaşıyor ve bize de yaşatıyorlar.
Evet, kelimenin iki anlamı ile de karanlık bir film bu belki ama bu atmosfere hoş bir zıtlıkla yönetmen yine de bir umudu veya hayata tutunma kararlılığını esirgemiyor bizden. Bunu yaparken kendi hikâyesinden yeterince destek almıyor, zaman zaman sahnelerin sarkmasına engel olamıyor ve gerekli anlarda gerilimi yeterince kuramıyor ama filmin görsel başarısı bu kusurların üzerini -tamamen olmasa da- örtüyor. Filmin adına da yansıdığı şekilde baba olmak üzerine bir hikâye bu aynı zamanda: Fotoğrafçı gencin babasının onu bir erkek yapmaya çalışması, babalık postansiyelini sona erdiren bir işlem olan vazektomi üzerine konuşmalar ve babanın diğer gençler ile olan ilişkileri bu kavramı sürekli olarak gündemde tutuyor. Bu kavrama yine hikâye boyunca karşımıza çıkıp duran cinselliği de eklemek gerekiyor. Hayatlarının hemen tüm alanlarında tatminsiz görünen gençlerin bu alanda yaptıkları/yapamadıkları da hep bir diyaloğun ve görüntünün unsuru olarak geliyor önümüze.
Eski Vietnam’ın karanlığına ve sessizliğine karşı Yeni Vietnam’ın canlılığını ve gürültüsünü koyan filmde, bu farklı dünyaların görsel olarak çarpıcı bir zıtlık içinde sergilenmesini de filmin artıları arasına eklemek gerekiyor. Tamamen iki farklı dünya ile bizi karşı karşıya bırakan film bu başarısını keşke hikâyesinde de gösterebilse ve örneğin ülkenin yeni yeni tanıştığı “materyalizm” üzerindeki -var gibi görünen- söylemini bu denli havada bırakmasaymış. Karakterleri gibi hikâyesi de zaman zaman sürüklenen film, bu kusuruna rağmen ilgiyi hak ediyor.
(“Big Father, Small Father and Other Stories” – “Mekong Stories” – “Baba, Oğul ve Diğer Hikâyeler”)