Kategori: Okuduklarım

Uzayda Piknik – Arkady Strugatsky / Boris Strugatsky

Sovyet yazar kardeşler Arkady ve Boris Strugatsky’den bir bilim kurgu romanı. İlk kez 1972’de bir dergide yayımlanan, kitap olarak basımı ya engellenen ya da ciddi bir sansüre uğrayan eser ancak 1990’lı yıllarda tam olarak basılabilmiş Rusya’da. Sovyet bilim kurgu edebiyatının önemli eserlerinden biri olan roman dünyanın farklı bölgelerini ziyaret eden (bir bilim adamının yorumu ile bu bölgelerde piknik yapan) uzaylıların geride bıraktıkları nesnelerin neden olduklarını anlatıyor okuyucuya. Rus yönetmen Andrei Tarkovsky tarafından 1979 yılında ve oldukça serbest bir sinema uyarlaması da (“Stalker – İz Sürücü”) yapılan roman bir olay dizisinden çok, uzaylıların dünyalılara -özel bir amaçla ya da değil- bıraktıkları nesnelerin insanların yaşamlarını ve toplumsal düzen ve ilişkileri nasıl etkilediğini anlatmaya odaklanan oldukça farklı bir çalışma. Yasak olmasına rağmen “bölge”ye girip, oradaki nesneleri çalan ve dışarıda satan maceraperestlerden (“Cambaz” deniyor bu kişilere) biri olan Redrick’in adeta bir western karakteri olarak çizildiği romanın orijinal adı “Yol Kenarında Piknik” anlamına gelse de kitap Türkçeye -herhalde daha iddialı olsun diye- “Uzayda Piknik” ismi ile çevrilmiş.

Kitabın başında Amerikalı bilim kurgu yazarı ve eleştirmen Theodore Sturgeon’ın romanla ve yazarlarla ilgili bir değerlendirmesi var. Sturgeon yazarlarını da hayli övdüğü ve “eşsiz bir öykü” olarak nitelediği romanın ana hatlarını şöyle özetlemiş bu yazısında: “(Konukların geride bıraktığı) süprüntünün, tümüyle yabancı bir teknolojiye ait bu ürünlerin yapısı… dünya mantığına ters düşmektedir ve potansiyelleri sınırsızdır. Bu potansiyelin son derece insanca amaçlarla kullanılabilmesi için, yani saf bilgi için bir uğraş; insanlığın refahında yeni doruklara ulaşabilmek adına yeni araçlar, yeni teknikler arayış; kâr peşinde koşma ve ona bağlı yarışmacılık; yeni ve daha korkunç silahlar için bitmek bilmez bir açlık”. Hayatlarını kaybetme pahasına bölgeye girenler, onların oradan getirdiklerinin satıldığı karaborsa ve bölgeye girenlerin (ve yakınlarının) veya yakınında yaşayanların başlarına gelenleri anlatan roman tuhaf nesneleri bırakanların uzaylılar olması dışında alıştığımız anlamda bir bilim kurgu eseri değil. Romanın yazıldığı dönemde geçiyor olaylar ve dolayısı ile “geleceğin dünyası”nın tasviri yapılmıyor ve uzaylıların kendisi de hiç yer almıyor romanda. Öyle ki nesnelerin yerine örneğin bir altın sandığını koysanız, bir western (özellikle de bir spagetti western) romanı okuduğunuzu düşünebilirsiniz rahatlıkla. Bu düşünceyi destekleyecek en önemli unsur da romanın kahramanı, yetenekli “cambaz” Redrick karakteri.

Bir parça serseri ve huysuz biri olan Redrick bir “mutlak iyi” karakter olarak çizilmiyor romanda ve örneğin Sergio Leone filmlerindeki Clint Eastwood’u hatırlatıyor sık sık. Kendisi ile benzer hedefler peşinde olanlardan daha düzgün bir tip olsa da temelde bir suçlu o da ve bölgedeki “hazine”lerin peşinde diğerleri gibi. Yasa dışı işler yapıyor ve tek amacı da ailesi ile birlikte hayatta kalabilmek. Uzaylılar ve geride bıraktıklarının anlamı üzerine ya da olan bitenin neden ve sonuçları üzerine düşünmüyor hiç; yaşananların “felsefe”si değil, ona sağladıkları umurunda sadece. Tipik bir macera adamı o sadece. Kitabın çarpıcı sonunun en önemli ögesi olan “Altın top”u da bir macerada herkesin peşinde koştuğu hazine olarak görrmek mümkün. Son bölümde Redrick ve bir genç adamın bölgede yaptıkları yolculuk da adeta bir western’de zor koşullar altında çölde yapılan bir yolculuğu hatırlatıyor. Tüm bunları dikkate aldığımızda yazarların western’lerden epey ilham aldıklarını söyleyebiliriz rahatlıkla.

Yazarlar romanın “anlam” boyutunu bir bilim adamı ile bir iş adamı arasındaki konuşma üzerinden bu iki karaktere bırakıyor çoğunlukla. Kitabın anlamı üzerine okuyucuyu düşünmeye en çok zorlayan da herhalde bu konuşma olsa gerek. Ziyaretin amacı ya da bir amacı olup olmadığı, uzaylıların arkalarında bıraktıklarının sonuçları gibi konular üzerinde dönen konuşmayı okuyucunun da bu konulara kendi yorumlarını getirmelerini sağlayacak bir etkileyicilikte oluşturmuş yazarlar. Diğer bölümlerde yavaş yavaş ve ima edilerek ele alınan temalar burada yoğunlukla dile getiriliyor ve Strugatsky kardeşlerin meselelerinin ne olduğu da açığa çıkıyor. Bu bölümü destekleyen ve gerçekten çok çarpıcı bir sonu önümüze getiren final bölümü de benzer şekilde yazarların, Sovyetlerin ideolojisini de destekleyen düşüncelerinin uzantısı oluyor. Finale kadar kapitalist düzenin, bireysel ideolojilerin, kâr hırsının vs. eleştirisi olan kitap, bu son bölümde önce beraber yolculuk ettiği genç adamın beklenmedik dileği ile, sonra da ondan etkilenen Redrick’in dileği ile çarpıyor okuyuyu ve tüm o bireyselliğin karşısına toplumcu bir bakışı koyuyor. Gerçekleştirilmesi zor bir dilek bu ama dünyayı daha iyi, adil ve güzel kılacak olan da onun gerçekleşmesi. Sovyetler’deki deneyimin sonucu ne olursa olsun, sosyalizmin de hedefi kitabın son cümlesi değil mi?

(“Stalker”)

Evrenin Türküsü – Genrich Altov / Valentina Zhuravlyova

Sovyet mühendis, bilim adamı ve yazar Genrich Altov (gerçek adı ile Genrich Altshuller) ve yazar eşi Valentina Zhuravlyova’nın birlikte yazdıkları bir bilim kurgu romanı. Amerikalı ve İngilizlerin egemenliğinde kalmış görünen bir edebiyat türünün bu yazarlara göre en azından 1990 başlarına kadar daha az bilinen “Doğu Bloku” sanatçılarından ikisi olan bu karı kocanın ortak eseri olan kitap Sovyet bilim kurgu edebiyatının altın çağı olarak bilinen döneminin ilk örneklerinden biri. İlk kez 1960 yılında yayımlanan roman bilim kurgu eserlerinin çoğundan teması ile ayrılıyor ve eylemlerden çok insanlığın eyleme geçmesi gereken bir durumu anlatıyor. Okuyucuyu teknik detaylarla yormayan kitapta Altov (Stalin’in komünist parti içindeki “temizlik” döneminin kurbanlarından biri olarak dört yıl boyunca çalışma kampında kalmış bu yazar) ve Zhuravlyova Sovyet ideolojisinin izlerini taşıyan bir metin yaratmışlar ve bu bağlamda da sadece heyecanı değil, hatta onlardan çok düşünsel eylemleri öne çıkaran bir içerik ortaya koymuşlar birlikte.

Kısa giriş dışında üç farklı bölüme ayrılmış kitap ve her birinin başında kitabın içeriğine ve okuyucunun karşısına çıkarılan kavramlara çok yakışan birer alıntı yer almış: İlk bölüm Rus yazar Konstantin Paustovski’den bir alıntı (“Bu öykü, insanı diri tutan değerlerle yüklü. Coşkusuz biri okuduktan sonra omzunu silkecek. Güneşi bile karartabilen sözler edecek: “Bu öyküde olağanüstü ne var?” Coşkulu insanlar dişlerini sıkıp yollarını sürdürecekler”) ile başlayan “Kara Duman”. Bu bölüm uzayda yapılan yolculukların önündeki en büyük engellerden biri olan “toz bulutları”ndan alıyor adını. İkinci bölüm Sovyet şair ve yazar Ilya Selvinski’nin bir şiirinden alıntı ile başlıyor ve Sirius yıldızının gezegenlerinden birinde karşılaşılan dünya dışı bir toplumun adını (“Gerçeğin Özüne Erenler”) taşıyor: “Dünya’ya bir tanrı mı gerek / Yalnızca çalışmaktır mucizeleri yaratan / Çalışmak hayvanı insan eyledi / Bulanık içgüdüyü ”us”a dönderdi / Doruktan doruğa tarihi güdüp / Yoksulluğun yok edildiği bir toplumun / Ulu kapısına getirdi”. İnsan ile karşılaştığı yeni toplumun düzeninin farklılığına odaklanan bu bölüme çok uygun bir alıntı bu. Son bölüm (“İnsanlar ve Yldızlar”) Rus şair Leonid Martynov’dan bir alıntı ile açılıyor: “Biz / Fırtınalar yaratır / Koca ateş püskürmelerini oynaştırırız / Güneşin üstünde / İnsanın mayasındadır / Dolayındaki her şeyi yoğurmak / Yalnız değiliz boşlukta / Bütün gök varlıkları çeker birbirini / ve biliyoruz ki Dünya / Etkiler / Güneşlerin ve göklerin yazgısını”. Yazarlar burada da insanların (Dünya’nın) yeni karşılaştığı topluma elini uzatmasını anlatıyorlar bize, alıntının da önerdiği gibi.

Sırların çözüldüğü ve insanların uzayın her noktasına yolculuk edebildiği yıllarda geçiyor roman (ya da uzun hikâye). Dünyalıların “Birleşik İnsanlık” adı altında artık bir arada yaşadığı bu dönemin tarihinin -özellikle belirtilmese de- 2052 olduğu anlaşılıyor ipuçlarından. Bilim ve sanatın zıtlığı ve benzerliği bu eserin temalarından biri. Uzay gemilerini tasarlayanların Rönesans döneminin büyük sanatçılarına benzetildiği, mühendislerin eserlerinin nesnel ölçütlerle ve hemen değerlendirilebildiği ama sanatçıların eserlerine sadece zamanın kesin bir değer biçebildiğinin vurgulandığı ve hilkâyenin ana karakterlerinden birinin bilim adamı diğerinin sanatçı (bir heykeltraş) olduğu eser bu iki farklı/benzer dünyanın kavramlarını karşılaştırarak okuyucunun da bunların üzerine düşünmesini istiyor sık sık ve iş birliğinin gerekliliğini gösteriyor: “Gerçek şiir ve en yüksek bilim aslında tek ve aynı şeydir. Bilgide şiir var, şiirde bilgi. Bilginin de ozan gibi düş gücüne gereksinmesi var. İkisi de aynı şey düşünür: Yaşamın evrensel yasalarını” ve “Geleceğin insanı ozan ve bilgin olacak… geleceğin insanı bu iki kavramın bileşimi olan değerle yüklü olacak” ifadeleri sadece karakterlerin değil, onları yaratan yazarların da görüşleri kuşkusuz.

Hikâyede üzerinde durulan konulardan biri de dünya dışı varlıklara nasıl yaklaşılması gerektiği: Bu varlıkları ilk keşfeden karakterin -doğal ama kurtulmaya çalıştığı bir refleksle- onları dünyalıların değerleri ve kriterleri üzerinden tanımlamaya kalkışması ve dünyalılardan üstün mü yoksa geri mi olduklarını anlamaya çalışmasını kaçınılması gereken bir yaklaşım olarak gösteriyor yazarlar. Onların bu savını dünya üzerindeki her tür farklılığın yargılanması, eleştirilmesi ve aşağılanmasına bir cevap olarak da görmek gerekiyor. Bizim için doğru ve normal olanın bizim dışımızdakileri değerlendirmek için kullanılamayacağını güçlü bir biçimde vurguluyor Altov ve Zhuravlyova. Dünya dışındaki gezegenlerde daha önce bitki ve hayvanlarla karşılaşılmış olan ama “insan”larla ilk kez karşılaşılan bu hikâyenin ana teması bu dünyaların farklı bir gelişim ve evrim çizgileri izlemiş olması ve bunun sonuçları. Yeni dünya doğanın onlara sağladığı sonsuz olanaklar sayesinde hep “çocuk kalmış” ve ilerlemek ve gelişmek için hiçbir çaba içinde olmamış. Herhangi bir toplumsal düzene ihtiyaç da duymayan bu varlıklar yaşadıkları gezegenin sonunu getirecek tehlike karşısında da çaresizdirler bu nedenle. Kitap bu olgu üzerinden çalışmaya ve ilerlemeye övgü olarak yazılmış bir bakıma. “Çünkü her insanın yazgısı diğerlerinden ayrı ama insanlığın yazgısı bir: İlerlemek ve yenmek” denilen kitapta insanın keşfetmek ve hep daha ileriye gitmek çabası övülüyor ve doğal bir gereklilik olarak sunuluyor. Yazarlara göre insanı insan yapan da bu ve şimdi insan ulaştığı birikimi yeni “kardeşler”i için kullanacaktır. İnsanın geçirdiği evrim (biyolojik, düşünsel ve bilimsel) kitabın heyecanla savunduğu bir husus ve hatta yazarlar evrenin “mükemmel olmaması”na karşı çözümün de bu evrim olduğuna inanan bir insanlık sunuyor bize. Dünyalılar keşfettikleri gezegenlerin atmosferini değiştirmek veya onlara bir güneş armağan etmek gibi yöntemlerle evreni mükemmelleştirmek yolunda çalışmaktadırlar. Tanrı’nın kurduğu düzenin mükemmeliği bakışına zıt bir noktada duran ve Sovyet ideolojisinin de uzanatısı olan bir yaklaşım bu elbette.

Aşık Veysel’in “Ayrılık günleri geldi dayandı” türküsünün de adının geçtiği ve karşılaşılan varlıklara Sovyet Devrimi romanlarından biri olan Nikolai Ostrovsky’nin “Ve Çeliğe Su Verildi” kitabının verildiği roman sadece bir bilim kurgu olarak değil, bir fikir kitabı olarak da etkileyici olan ve yazarların yalın dili sayesinde rahat ve ilgi ile okunabilen ilginç bir edebiyat eseri bu.

(“Ballada o Zvozdakh”)

Sapık Sevgi (Corydon) – André Gide

Fransız yazar André Gide’in 1911 ile 1920 arasında ayrı ayrı bölümler halinde ve sadece yazarın çevresine dağıtılmak üzere basılan ve toplu halde ilk basımı 1924 yılında gerçekleştirilen kitabı. Sokrates’in eserleri tarzında ve “konuşmalar” formatında oluşturulan kitapta yazarın birinci ve ikinci basımlar için yazdığı önsözler ve söz konusu dört konuşmanın yanı sıra, ekler bölümünde de mektuplar yer alıyor. Kitabın orijinal adı olan Corydon, antik Yunan şiirlerinde ve özellikle Romalı şair Virgil’in eserlerinde yer alan bir eşcinsel karakterden geliyor. Kitabın Türkçede Sapık Sevgi adı ile basılması, her ne kadar arka kapakta sapık kelimesi tırnak içinde kullanılsa da Gide’in eserinin ruhuna aykırı kuşkusuz. Kendisi de bir eşcinsel olan Gide homoseksüelliği ve özellikle genç erkeklere duyulan aşkı çok farklı alanlardaki referanslara başvurarak bilimsel bir bakışla savunuyor bu eserinde. Gide’in eserdeki mantık yürütmesi oldukça etkileyici ve önyargısız bir bakışın da çürütemeyeceği bir içeriğe sahip.

Önsözde yazar kitabı neden yazdığını açıklıyor, aldığı risklerden bahsediyor ve dostlarının “… bu küçük kitabın bana kötülüğü dokunacağını söyleyip duruyorlar.” sözleri ile açıkladığı uyarılarından söz ediyor. Şüphesiz 1920’li yılların başında ve popüler bir yazar için hayli riskli olan bir kitap bu. Kitapta yer alan dört konuşma iki kişi arasında geçiyor; taraflardan biri yazar, diğeri ise Corydon adlı bir doktor. Liseden arkadaş olan bu iki kişi uzun süredir görüşmemişler ve yazar eski arkadaşı hakkında duyduğu “korkunç” şeylerden dolayı gerçekleştirmek istemiş bu buluşmayı. Yazar ikna olmuyor Corydon’un söylediklerinden ama savlarını da çürütemiyor. Burada yazarın değil, Corydon’un Gide’i temsil ettiği açık ve Gide bu karakter üzerinden kendi inançlarını oldukça açık ve güçlü bir biçimde dile getiriyor.

Gide bilimden sanatın pek çok farklı alanına uzanan referanslarla savunuyor görüşlerini ve oldukça zengin bir referans listesi var kitapta. Walt Whitman’dan Platon’a, Schopenhauer’den Lester Ward’a, Remy de Gourmont’tan Aristo’ya ve Goethe’ye pek çok farklı ismin eserleri ve sözlerini kullanıyor Gide kitabı boyunca. Corydon (ve Gide) bu alıntıları bazen kendi görüşünü desteklemek için kullanırken, bazen de bu kişilerin görüşlerine karşı çıkıyor. Resimden heykele ve edebiyata farklı sanat dallarındaki eserler ve bu eserlerdeki gizli (veya gizlenmek zorunda kalınmış) veya açık söylemler de Gide tarafından düşüncelerinin aracı olarak değer kazanıyorlar. Kitaptaki dört konuşmada Corydon karakteri doğabilimci; tarih, edebiyat ve güzel sanatlarda bilgili biri; toplumbilimci ve ahlâkçı olarak yapıyor değerlendirmelerini. Corydon yazar ile konuşmalarını hazırlamakta olduğu kitap üzerinden yapıyor ve hem kitabı yazma nedenini hem de eserinin yaklaşımını ve içeriğini anlatıyor bir bakıma.

Kitabın sonunda Gide’in Fransız yazar ve edebiyat eleştirmeni François Porche’a ve onun da Gide’e yazdığı mektuplara yer verilmiş. Gide, Porche’un “L’Amour Qui N’Ose Pas Dire Son Nom – Adını Söylemeye Cesaret Edemeyen Aşk” adlı eserini ve bu eserinde kendi çalışmaları ile ilgili yaptığı değerlendirmeleri yanıtlıyor. Kitabında aralarında Marcel Proust, Paul Verlaine, Oscar Wilde, Walt Whitman, Arthur Rimbaud ve André Gide’in de yer aldığı yazarların eserlerinde “sapkın” sevginin yerini ele alan Porche’un Gide’e yazdığı cevap da yerini almış ek bölümünde. Porche mektubuna “İtalya’dan bir okur mektubu” olarak tanımladığı bir başka mektubu eklemiş. Bu ek mektubun yazarı olan Belçikalı müzisyen ve yazar Léon Kochnitzky ise Dante’nin “İlahi Komedya”sındaki “Kendi cinsine dönüklükle” ilgili görüşlerini yorumluyor.

Ekleri ile de zenginleşen ve “sapkın” sevginin sadece doğallığını ve değerini değil gereklililiğini de savunan kitap sadece konuyla ilgilenenlerin değil, güçlü bir kalemden çıkan bir konuşmayı okumaktan keyif alanların da ilgisini hak eden bir çalışma.

(“Corydon”)

Çik ve Puşkin – Fazıl İskender

Abhaz yazar Fazıl İskender’in hikâyelerinden bir derleme. Çevirisini Rus edebiyatının hem klasiklerini hem de çağdaş eserlerini dilimize kazandıran Mehmet Özgül’ün yaptığı kitap yazarın farklı eserlerinden seçilmiş öykülerden derlenmiş. 2016 yılında hayatını kaybeden İskender’in kitapta yer alan altı hikâyesinden üçünün kahramanı Çik adında bir çocuk. Öykülerde belirtilmese de yaşının 14 civarında olduğunu tahmin edebileceğimiz çocuğu anlatan üçünde olduğu gibi, diğer hikâyelerde de renkli bir dil ve ince bir alaycılık var ve yazarın neden Mark Twain ile karşılaştırıldığını kolayca anlayabiliyorsunuz. Tüm eserlerde bir gözlemcilik ve üçünde de bir çocuğun gözünden büyüklerin dünyasındaki saçmalıklara alaycı bir yaklaşım kendilerini gösteriyor ve okunması keyif veren bir kitap oluşturuyorlar. Anlatılanların hep geçmişte yaşananlar olmasının yarattığı nostalji duygusunun da kitabın okuma keyfini artırdığını eklemekte yarar var.

Yazar henüz dokuz yaşındayken babası Stalin tarafından önce İran’a sürülür ve sonra da bir ceza kampına gönderilir ve orada hayatını kaybeder. Bazı eserleri, örneğin “Sozvezdie Kozlotura” adlı hikâyesi Sovyetler Birliği’ni kötü göstermekle eleştirilen İskender’in ödüllerinin tamamını Sovyetler’in dağılma sürecinin başlamasından sonra aldığını da hatırlatalım bu arada. Bu kitabında yer alan altı öyküde doğrudan bir politik içerik yer almıyor; bunun yerine Kafkaslar’ın zengin etnik yapısından ve kültüründen beslenen, bunları ince bir gözlem ve mizah ile okuyucunun karşısına getiren bir içeriği tercih etmiş yazar. Abhazya’daki Gürcü ve Abhazları aralarındaki çatışmalar, etnik ön yargılar ve ayrılıkçı eğilimler nedeni ile eleştirmiş bir yazar İskender.

Kitaptaki ilk öykü olan “Horoz”da köyde tatilini yapan bir çocuğun teyzesinin horozu ile yaşadığı “iktidar kavgası”nı oldukça eğlenceli ve okuması çok keyifli bir dil ile anlatıyor yazar ve eski usul bir küçük öykünün o müthiş tadını sunuyor okuyucuya. İlk öyküde olduğu gibi, ikinci öykü olan “Saate Göre Zaman”da da birinci ağızdan bir anlatım tercih etmiş yazar ve saati okuyamayan bir çocuğun hissettiği eziklik duygusunu ve bu probleminin anlaşılmasını engellemek için giriştiği oyunları ve katlandıklarını yine hayli eğlenceli ve “bir çocuğun gözünden dünya” anlayışını da ön planda tutarak anlatmış.

“Çik’in Savunması” Çik adındaki çocuğun karşımıza çıktığı ilk öykü ve Fazıl İskender burada yazarın ağzından anlatıyor olan biteni. Aslındaki ilk iki hikâyedeki çocuğun da Çik olduğunu varsayabiliriz rahatlıkla; çünkü onlarda da tıpkı bu öyküde olduğu gibi yine bir parça haşarı ve zeki bir çocuk kahramanıydı olayların. Bu üçüncü öykünün büyük bir kısmını Çik bir armut ağacının üzerinde geçiriyor ve adeta kendi çevresinin bir küçük örneği olduğu büyüklerin dünyası ile ilgili gözlemlerde bulunuyor ve gördüklerini anlamaya ve yorumlamaya çalışıyor. İşlediği bir kabahat nedeni ile velisinin okula gelmesi istenen Çik’in, yanında kaldığı teyzesinin tepkisinden kurtulmak için giriştiği kurnazlığı anlatan bu eğlenceli öyküyü dördüncüsü olan “Öç” izliyor ve burada yine Çik’in bir macerasını okuyoruz. Abisine kötü davranan bir çocuktan intikamını herkesin çekindiği serseri bir gencin almasını bekleyen ve hatta onu teşvik eden Çik’in bu etkileyici macerası bir çocuğun dokunaklı bir öğrenme ve büyüme macerası bir yandan da.

“Hayran Olduğum Bir Arkadaşım”da yazar bir çocuğun hayranı olduğu bir sınıf arkadaşı ile olan maceralarını anlatırken, bu macera üzerinden yine bir olgunlaşma, ders alma ve büyüme hikâyesi anlatıyor bize. Son öykü olan ve kitaba da adını veren “Çik ve Puşkin”de tekrar Çik çıkıyor karşımıza (yukarıda belirtildiği gibi tüm öykülerin kahramanlarının Çik olduğunu varsayabiliriz rahatlıkla) ve çocuğun rol aldığı bir tiyatro oyununun (Puşkin’in “Papaz ve Uşağı Balda’nın Hikâyesi” adlı ve şiir biçiminde yazdığı masalından uyarlanan bir oyun bu) başrolünden bir atın arka ayaklarına oynamaya kadar nasıl düştüğünü anlatıyor yine gözlem dolu bir mizah ile yazar.