Kategori: Sinema

Yi Ye Taibei – Arvin Chen (2010)

“Tayvan sensiz çok hüzünlü, hem de çok”

Aşkının peşinde Paris’e gitme çabası içindeki bir gencin başına gelenlerin hikâyesi.

Karakterleri ve olay örgüsü ile sık sık Fransız sinemasından ve özellikle Yeni Dalga akımından esintiler taşıyan film keyifli, amaçladığı kadar olmasa da yeterince zıpır ve yine yeterince akıcı bir komedi. Filmin kaybedilen aşkın hüznüne de değinir gibi bir yanı var ama aslında o da sadece yeni aşkın güzelliğini artırmak için bir araç gibi görünüyor.

Evet Yeni Dalga ve özellikle Truffaut. Filmdeki kahramanımız seyredene sürekli Truffaut filmlerinde Jean Pieree Léaud tarafından canlandırılan Antoine Doinel karakterini çağrıştıracaktır; biraz deli, biraz romantik, biraz şaşkın ve iyi yürekli bir karakter. Onun ve diğer yine Yeni Dalga filmlerinden çıkmış gibi görünen şaşkın karakterlerin Tayvan sokaklarında ve 2000’li yıllarda ne aradığı sorulabilir elbette ama filmin sonuçta ve özellikle ikinci yarısında hayli başarılı bir atmosfere sahip olduğu gerçeğini görmeye engel olmamalı bu soru.

Bir şekilde parlak ve canlı renkleri sık sık kullanan ve böylece delişmen atmosferini artıran bir film bu; tüm o turuncu takım elbiseler içindeki küçük çete, kitapçı raflarındaki tüm o renkli ciltli kitaplar ve marketteki ürünlerin renkleri göz alıcı bir parlaklığa sahipler. Filmin iyimser ve mutlu havasını destekleyen bu durum kötü karakterlerin de naifliği ile altı çizilen bir neşeli atmosferin doğmasına neden oluyor film boyunca. Temelde dört farklı genç karakter etrafında (polis, Paris’e gitmeye çalışan kahramanımız, emlakçının yeğeni ve kitapçıda çalışan kız) geçen film bu karakterlerini belki pek detaylandırmıyor ama ince dokunuşlarla onları bu keyifli filmi sürükleyen karakterler haline getirmeyi başarıyor. Kahramanımız Kai rolündeki Jack Yao bu ilk uzun metrajlı filminde küçük ve sevimli oyunu ile, emlakçının yeğeni rolündeki Lawrence Ko ise bilinçli ve tatlı bir şekilde hafif abartılmış oyunu ile en çok dikkati çeken isimler.

İkinci yarısında bazı anlarında bir vodvil havası da taşıyan film, belki daha zıpır veya uçarı bir havaya sahip olsaydı çok daha üst noktalara gidebilirdi ama bu hali ile de eğlendiriyor, sürüklüyor ve kapanıştaki yavaş gösterim ile verilen dans sahnesinde olduğu gibi mutluluk veriyor. Hem bu güzel sonu hem de kitapçıda başlayan aşkların güzelliğini hatırlattığı için ve davul ritminin sürüklediği ve filmin yapısına ve içeriğine mükemmel bir uyum gösteren Wen Hsu imzalı müziği için de ayrıca ilgiye değer.

(“Au Revoir Taipei” – “Elveda Taypey”)

Cairo Time – Ruba Nadda (2009)

“Çok sahiplenici ve talepkârdı. Hep çok iyi başlarlar ama sonra gerçek ortaya çıkar.”

Kahire’de kocasını beklerken bir son aşkın eşiğine gelen bir kadının hikâyesi.

Bir Doğu ülkesinde yeni bir aşkın kenarına kadar gelen ve kocasının yeterince ilgilen(e)mediği bir Batılı kadının hikâyesini anlatan bir film bu. Bir yandan oldukça klişe, bir yandan da bir şekilde dokunaklı bir film. Mısır, Nil, piramitler, yerel düğün, Batılı kadına göz süzerek bakan Doğulu erkekler vb. klişeler çok abartılmasa da filmde yerlerini almışlar elbette. Kocası ortada olmayan ve ne zaman geleceği belirsiz bir kadın Doğulu (Batılılaşmayı henüz becerememiş!) erkeklerin rahatsız edici bakışları ve “Ye Beni” ifadesine kadar uzanan tacizleri altında, hava sıcakken, ülke egzotik ise ve nedense diğer hemen tüm Batılılar sıkıcı iken ve yanıbaşında da yakışıklı ve hem Doğulu güzelliğini ve kültürünü hem de Batı medeniyetine yakınlığını koruyan bir adam varsa ne olur? Elbette aşık olur.

İşte tüm bu yukarıdakilere rağmen filmi yine de çekici kılan iki temel başarısı var; Patricia Clarkson’un her zamanki abartısız ve yalın oyunu ve yönetmenin benimsediği sakin anlatım. Clarkson son bir heyecanın kıyısına gelmiş bir kadının tereddüdünü, kendisine gülümseyen bir mutluluğa yorgun, çekingen ve hüzünlü bakışını çok başarılı bir şekilde yansıtıyor ve “The Bridges of Madison County” filminde Meryl Streep’in çok benzer bir rolde yaşadığı ve seyredene yaşattığı kalmak/gitmek ikileminin sancısını geçiriyor seyredene. Yönetmenin telaşsız ve sadece o sırada orada olduğu için yaşanananlara tanıklık eder gibi kullandığı kamerası filme bir samimiyet katmış görünüyor.

Güzel görüntüleri, güzel şarkıları (Ümmü Gülsüm bile var müzik bandında, daha ne olsun) ve en az o şarkılar kadar etkileyici orijinal müziği ile film, seyircisini dramatik anlamda etkileyecek bir sonuca sahip ama seyrederken sık sık tüm bu Mısır, Doğu, egzotizm, Doğu toplumunda kadın-erkek ilişkileri üzerine yüzeysel kalan değinmeler bir kenara bırakılsa ve film bir “Brief Encounter” olmayı seçseydi ne olurdu diye düşünmemek elde değil. Doğulu tınıları taşımayan her notasında orijinal müzik de tam da bunu söylüyor aslında. Başlarken biten, yarım kalan her şey gibi ağızda acı bir tat bırakmayı yine de bir ölçüde başaran film kapanan asansör kapısı ve öpüşülmeyen öpüşme sahneleri bu fazla yakınına gelinemeyen hedefin işaretlerine de sahip. Kahramanımızın içinde bulunduğu yarım mutluluğu ve artık bir yeni heyecanı yaşayamayacak olmasının burukluğu ile tezat oluşturmak için biraz uzatılmış görünen düğün sahnesinde Patricia Clarkson’un yüz ifadesinin çok iyi özetlediği, küçük, yalın ve hedefini biraz kaçırmış bir film.

(“Kahire Zamanı”)

Viva Maria! – Louis Malle (1965)

“Bir adamın intikamı için değil, ulusal adalet için buradayım”

Biri İrlanda’lı bir direnişçi, diğeri bir şov kız olan iki Maria’nın Meksika Devrimi’nde oynadıkları rollerin hikâyesi.

Bir tarafta Brigitte Bardot, diğer tarafta Jeanne Moreau olunca ve yönetmen de Louis Malle ise beklenti de yüksek oluyor. Karşımızdaki ise bir taraftan bu kadrodan doğacak tüm beklentileri karşılamaya çalışan ama diğer taraftan bunu yaparken nereye odaklanacağını zaman zaman kaçırmış bir film.

Temel olarak üç ana bölümden oluşuyor film; baştaki kısa süreli İrlanda’lı direnişçi/terörist (konuya bakarken nerede durduğunuza bağlı olarak değişen bir isimlendirme) aktiviteleri, gösteri trupu bölümü ve Meksika Devrimi bölümü. İlk bölüm karakterlerden birini tanıtma havasında olsa da daha çok senaryoyu yazan Malle ve Jean Claude Carriére’nin kendi anarşist ruhlarını ortaya koymak için düzenlenmiş gibi görünüyor. Gereğinden fazla uzun tutulan ikinci bölüm ise sanırım elde Bardot ve Moreau gibi iki karizmatik yıldız olunca filmin yaratıcılarının kendilerini koyverdikleri bir havayı taşıyor. Bu iki güzel kadının şarkı söylemesi, dansları ve striptiz yarışmasına girişmeleri hem keyifli ve eğlenceli hem de seksi sahnelerin ortaya çıkmasını sağlamış. Üçüncü bölüm ise devrimci ruhları coşturacak ve ütopik bir havası da olsa Malle ve Carriére ikilisinin din, ordu, sermaye gibi tüm kurumlara gönüllerince saldırdıkları ve dalga geçtikleri ve filmin de hem en heyecanlı hem de özellikle mizah açısından en başarılı anlarına sahne oluyor.

Bardot söz konusu olunca onun seksapelinden bahsetmemek olmaz elbette; Georges Delerue şarkıları eşliğindeki dansları ama ondan çok daha fazla yönetmen tarafından üzerinde epey düşünülmüş gibi duran kısa sahneleri ile “mükemmel!” dedirtiyor kendisine. Örneğin taktığı erkek şapkasını çıkarıp altın gibi parıldayan saçlarını savurduğu kısacık an veya kırmızı kıyafeti ile yatakta uzanan görüntüsünün çekiciliğine kapılmamak mümkün değil. Bardot rolünü de oldukça canlı ve kesinlikle hiç aksamadan canlandırıyor. Moreau ise filmin ağır topu. Hem Bardot kadar seksi oluyor hem de o her zaman koca anlamlar taşıyan yüzünü başarı ile kullanıyor. Diğer karakterler ise senaryodan kaynaklanan nedenlerle daha çok bir komedi filminin yan unsurları gibi duruyorlar ve özellikle abartılmış rollerinin hakkını veriyorlar. Burada George Hamilton için bir parantez açmak gerek. “Onurlu bir Che” izleri taşıyan rolünde Cüneyt Arkın filmlerinde görmeye alıştığımız türden bir “zincirli aşk” sahnesinin de kahramanı oluyor. Benzer şekilde gülle ile parçalanan puronun ateşini kullanma sahnesi de yine bu tür filmleri alay konusu yapmaktan geri durmuyor.

Çayın kalitesi ve iyi bir çay için suyun önemi konusunda İngiliz aristokratlar gibi tartışan yerli siyah askerler, Moreau ve Bardot’ya soyunarak eşlik eden erkek seyirciler, paralarını devrimcilere karşı silahla savunan bankacılar, daha çok ilahi olmayan dünyevi güçlere tapan din adamları ve tam bir komedi bombası olan işkence sahnesi (yıllardır atıl durduğu için paslanmış engizisyon işkence aletlerini kullanmaya çalışan beceriksiz işkenceciler kahkaha attıran anlara kaynaklık ediyorlar) üzerinden devrimci bir ruh ile yerleşik tüm değerler ile dalgasını geçen bir film bu. İki muhteşem kadının zengin aristokratı büyüledikleri sahnede olduğu gibi küçük biçim denemelerine de yer veren, özellikle sonlardaki peş peşe gelen espriler ile güldüren, filmin mizah atmosferi içinde de olsa mülkiyet hırsızlıktır diyebilen bir film. Yukarıda bahsettiğim ikinci bölümü epey bir kısaltılsa biraz uzun olan süresi daha makul bir hale gelebilecek ve ikinci ve üçüncü bölüm birbirinden bu kadar uzak durmayacaktı şüphesiz. Tüm anlarına yayılamamış olsa da keyifli ve sürükleyici bir havası olan film yine de devrim olsun ve bu kadar keyifli olsun dedirtiyor ya, bu da yeter.

A.I. Artificial Intelligence – Steven Spielberg (2001)

“Ben hiç uyumam ama sessizce yatıp hiç gözümü açmayabilirim”

“Gerçek” bir çocuğa dönüşmeye çalışan bir robot çocuğun hikâyesi.

Steven Speilberg’den Kubrrick’in bir projesine dayanarak çektiği ve ona adadığı bir dram ağırlıklı bilim kurgu filmi. Küresel ısınmanın felaketine uğramış bir dünyada geçen filmde tüketmedikleri için ucuz kaynak olan robotların her yerde kullanıldığı hatta çocuk sevgisini bile gidermek üzere tasarlandıkları bir toplum anlatılıyor ve bu hikâye gözü yaşlı bir drama da kaynaklık ediyor.

Kendisinden çok akla getirdikleri önemli olan veya bir başka deyişle ne anlattığı nasıl anlattığından daha önemli olan filmlerden biri. Süresi bir parça gereğinden fazla uzun tutulmuş bu film sona ermeden çok önce “neden severiz” veya “sevgimizi neden ve kime veririz” gibi sorular üzerine düşünmeye başlamanız ya da çok daha kritik bir soru olan “sevilmeyi ne zaman hak ederiz” üzerine biraz da çekinerek akıl yürütmeye başlamanız mümkün. Filmin yaratıcılarının amaçları içinde bu hedef ne kadar yer alıyordu bilinmez ama bilim kurgu olarak aynı kategorideki başyapıtların gerisinde kalan bu filmde dramın bilim kurgunun çok önünde olduğu rahatça söylenebilir.

Gerçek bir çocuğa dönüşerek annesinin sevgisini elde etmeye çalışan bir çocuğun hüznü veya bir başka deyişle trajedisi elbette güçlü bir konu ve burada da filmi ayakta tutan bu ama senaryodaki eksiklikleri tamamen kapattığı söylenemez bu durumun.”Hiç değişmeyen bir güzel resim” gibi kalacak ve sizi sevmeye programlanmış bir çocuk başta sevimli bir fikir gibi görünebilir ama bu tür bir ilişkide asıl güzelliği yaratanın sizi koşulsuz seven bir çocuk değil, sevmeyi ve sevilmeyi birlikte keşfedeceğiniz bir bireyin büyüme süreci olduğunu robot çocuğu tasarlayan bilim adamlarının atlamış olması veya sorun yaşamaya başlayan ailenin bu sorunla ilgili olarak firmaya hiç danışmaması ciddi eksiklikler. Projelerinin sosyal ve psikolojik boyutlarını bu derece ihmal eden ve filmde hiç de sevimsiz resmedilmeyen bilim adamları pek de inandırıcı durmuyorlar doğrusu. Bakıcıya ihtiyaç duymadan yetiştirebileceğiniz daha doğrusu sahip olabileceğiniz bir çocuk fikri yine de cazip elbette. Hangi cinse hitap ederse etsin bir aşk robotu da aynı derecede çekici olabilir.

Metal müziğin ana akım sinemanın yaratıcılarının elinden çektiği de ayrı bir konu, burada dikkati çeken. Dünyadaki zalimliklere neden olanlar içinde metal müzik dinleyen var mıdır bilmiyorum ama sinema bu müzik türünü bu filmde de olduğu gibi vahşet ile paralel bir anlamda kullanmaya devam ediyor. Bu müziğin yer aldığı “et fuarı” bölümünün gereğinden fazla uzatılmış olması da ayrı bir problem.

Kendisinin değil anlatmaya soyunduğu kavramların üzerinden ve örneğin robotlar yerine insanları ve insan yerine de Tanrı’yı koyarak da değerlendirilebilecek, sevimliliği ve oyunu ile Haley Joel Osment’in dikkat çektiği (şehir efsanesi robot çocuğun göz kırpmamasının onun fikri olduğunu söyler ama nedense aklına bu mantıkla nefes alan bir insan gibi göğsünün inip kalkmasına da gerek olmadığı gelmemiş) ve uygun gününüzde iseniz göz yaşlarınızı döktürmeye aday bir film. Formunun zirvesinde olmasa da bir Spielberg filmi sonuçta. Büyütmeden, fazla önemsemeden de olsa seyredilebilir.

(“Yapay Zekâ”)